In mijn rol als verpleegkundige , die ik naast het coachwerk ook nog af en toe vervul, mocht ik zorg gaan verlenen aan Marie. Marie was begin zeventig, maar toen ik haar die ochtend zag schrok ik een beetje. Ze zag er veel ouder uit, grauw, mager, moe. Ze was de vorige dag uit het ziekenhuis ontslagen omdat ze de wens had haar laatste dagen thuis door te brengen. Het was gelukt om een team in te schakelen dat gespecialiseerd is in 24 uurs zorg in de terminale fase en ik viel een dagje in wegens een oningevulde dienst. Haar man Pieter was zich nog aan het aankleden terwijl ik de overdracht van mijn collega ontving. Daarna gingen we samen naar haar toe zodat ik mij voor kon stellen en mijn collega afscheid kon nemen. “Goedemorgen Mw. , wat fijn dat ik voor u mag zorgen de komende 24 uur! “ zei ik vriendelijk. Marie trok een gezicht en draaide zich van ons weg. Pieter haalde zijn schouders op en we liepen naar de keuken. “Ze vindt het maar niks , al die vreemden in huis” zei Pieter. We dronken een kopje thee terwijl Pieter mij een beetje vertelde over zijn vrouw en hoe haar langdurige ziekteverloop was geweest. Mijn collega ging naar huis en terwijl zij weg reed kwamen de drie dochters van het echtpaar binnen. Ook met hen maakte ik kennis. Vriendelijke mensen. Marie had regelmatig paniekaanvallen vertelde de oudste dochter. Ze was haar hele leven voor van alles bang geweest: bang om in het buitenland op vakantie te gaan, bang om alleen te zijn, bang voor dit, bang voor dat… en als uiting voor die angst gedroeg ze zich vaak boos en afwerend. “Aha”, dacht ik…”bingo” Het was me meteen al duidelijk waarom ze nu zo afwijzend reageerde…angst voor het onbekende. Ik ging even bij haar kijken om te vragen of ze opgefrist wilde worden. Ze sliep. Ze lag met een verwrongen gezicht op haar linker zijde. Haar mond, met nog maar een paar tanden er in, half open. Terwijl ik haar observeerde vroeg ik me af in hoeverre de ziektes die ze in haar leven allemaal al had doorgemaakt de resultaten waren van deze angsten. Het is bekend, vanuit holistische zienswijze , dat alles wat we als mens meemaken en ervaren invloed heeft op onze fysieke gesteldheid, onze emoties, ons denken en ons geestelijke beleving. Vooral angst kan gemene klachten geven, zeker als je er niets mee doet. Wat prijs ik me gelukkig dat ik als coach nu mag werken met mensen die hun angsten onder ogen durven zien. God weet welke ellende ze zichzelf en hun nabestaanden hierdoor besparen. Maar voor Marie is het te laat. Ik voel dat haar leven geen dagen meer gaat duren.
Ik laat haar slapen en richt me op het lezen van haar dossier. Een kwartiertje later wordt er aangebeld. Het is de huisarts in opleiding, een jonge hippe vrouw. Ze komt kijken hoe het gaat en beleid afspreken, zodat wij als team weten wat we moeten doen bij welke situatie. Marie was in paniek wakker geworden van de bel. Ze transpireerde en was met moeite te kalmeren. Toen dat gelukt was wilde de huisarts van Marie horen wat haar wens was in geval van ondragelijk lijden. “Dan wilde ze slapen en niet meer wakker worden” zei Marie na lang aandringen. Palliatieve sedatie noemen we dat. Iemand wordt met slaapmedicatie en eventueel pijnstilling in slaap gebracht zodat niet meer bewust ervaren wordt hoe slecht men er aan toe is. Samen met de huisarts leg ik alles vast in het dossier, maken we afspraken over bereikbaarheid en krijg ik recepten om de medicijnen te kunnen bestellen.
Ondertussen hoor ik dat de dochters met hun moeder in de weer zijn. Ze is boos. Boos op de dokter want wat weet die nou! Haar een beetje aanpraten dat ze niet lang meer te leven heeft! Een van de dochters komt naar me toe en vraagt of het verstandig is om haar enige nog in leven zijnde zus te laten komen. Ze woont in de straat. Ik geef aan dat als haar moeder dat zelf ook graag wil dat natuurlijk prima is. Marie is inmiddels weer wat rustiger en valt doodmoe in slaap.
Een uurtje later is zus er. Ik zie dat ze behoorlijk op leeftijd is en we creëren een fijn plekje voor haar naast het bed van Marie, die net weer wakker is. Als Marie haar zus ziet klaart ze helemaal op en gaat rechtop zitten. Haar ogen stralen. En die van zus ook. Ik zorg voor een kopje thee met iets lekkers en laat de twee dames achter in de slaapkamer. De dochters zijn inmiddels allemaal weer naar huis en zo kan ik Pieter wat aandacht geven. Hij is moe maar ook dankbaar dat er hulp in huis is. Hij vraagt wat ik denk over haar toestand. Of ze nog wel even heeft? Ik deel eerlijk wat ik bij haar voel, maar zeg er ook bij dat ze op dit moment een enorme opleving lijkt te hebben. Ik zeg hem maar te genieten van de tijd dat ze er nog is. De zussen hebben het gezellig. Na een uurtje ga ik even checken. Ik zie aan Marie dat ze pijn heeft en vraag haar daarnaar. “Och, het valt wel mee meidje” zegt ze en met moeite en met pijn vertrokken gezicht probeert ze te gaan verzitten. Ze wil er niets voor hebben. Ik vraag of ik er even bij mag komen zitten. Dat mag. Ik benoem het grote leeftijdsverschil tussen de twee dames. Het blijkt te kloppen, twintig jaar! Marie is de jongste en zus is de oudste. Ik vertel dat ik ook de jongste ben, een nakomertje en dat mijn oudste zus ook dik twintig jaar met mij scheelt. Ik voel dat er iets verandert in de houding van Marie naar mij. Ze opent zich en is nieuwsgierig maar ook erg moe ineens. Ik vraag of de zussen afscheid willen nemen van elkaar zodat Marie even kan gaan slapen. Het afscheid is emotioneel ,maar liefdevol en even later is ze al in diepe slaap.
Een dik uur later ga ik weer even kijken of ze nu toe is aan een opfrisbeurt Dat wil ze wel. In goed overleg geef ik iets pijnstillends zodat ze tijdens het verzorgen gemakkelijker kan ontspannen. Terwijl ik haar tengere lichaam verzorg vertel ik over het gezin waar ik in opgroeide en de rol die ik daar als jongste in vervulde. Er ontstond een spiritueel getint gesprek over de ziel en wat we te doen hebben hier als mens op aarde. Ze was een en al oor en deelde met tranen in haar ogen de meest intieme mystieke ervaringen die ze nog nooit met iemand had kunnen delen omdat het zo “raar” was. Ik kwam ook bij de kern van haar angsten, ze moest vreselijk huilen maar het luchtte haar enorm op. Nadat ik haar handen en armen had gemasseerd was de blik in haar ogen en haar gezichtsuitdrukking compleet veranderd, veel zachter en open. Ze verzuchtte: “als ik dit veel eerder in mijn leven had kunnen delen, dan had mijn leven er heel anders uit gezien” Ik vroeg of ze het fijn vond om samen een meditatie te doen. Een meditatie om los te laten. Dat wilde ze dolgraag. Ik zette muziek op en nam haar mee in de meditatie. Ze sloot haar ogen en had een zachte glimlach om haar mond. Ik zag haar letterlijk kilo’s bagage loslaten…wat een ontspanning….ze kijkt me aan, pakt mijn handen en dankt me hartelijk . Wederom valt ze in een diepe slaap.
Ik ga naar Pieter in de keuken en inmiddels is de jongste dochter er ook. Het is al laat op de avond en we drinken gezamenlijk een wijntje. Ze zijn onder de indruk en dankbaar voor de verandering die ze waarnemen bij Marie, eindelijk heeft ze rust…zo hebben ze haar lang niet gezien. En ook het bezoekje van zus was wonderbaarlijk, omdat Marie haar zus eerder niet had willen zien. We babbelen nog wat en dan geef ik Marie nog iets voor de pijn omdat ze zo kreunt. Het helpt.
Pieter gaat naar bed, de dochter gaat naar huis en ik maak me klaar om op de bank in de woonkamer te gaan slapen. Slapen is in dit soort diensten een groot woord. Het is eigenlijk met gesloten ogen luisteren naar de ademhaling van Marie, in dit geval via de babyfoon. Elk uur ga ik even kijken, maar toch verrast ze ons. Om 5 uur is het ineens stil. Ik ga kijken en weet het…Marie heeft in alle rust en stilte losgelaten…
Voordat ik Pieter wakker maak, besluit ik eerst mijn nachtkleding te vervangen voor mijn gewone kleding want uit ervaring weet ik dat het huis zo vol zal staan. Ik loop terug naar de woonkamer, druk de lichtschakelaar in en pats! De lamp springt kapot…toeval? Of nog een laatste groet van Marie?
- Deze en vele andere ervaringen die ik heb gehad bij het begeleiden in de laatste levensfase hebben me doen inzien dat er nog zoveel te helen kan zijn op emotioneel, mentaal en spiritueel niveau dat ik hier in mijn praktijk speciaal aandacht aan wil geven als levenseinde coach –
Recente reacties